پیش‌گفتار ۱
بخش اول: تاریخچه و سیر تحولات بانکداری ۲
فصل اول : پول و بانک ۲
ـ پول, پول فلزی ۳
ـ اسکناس، پول تحریری ۴
ـ پول الکترونیکی، شبه‌پول ۵
ـ حجم پول درگردش، نقدینگی بخش خصوصی ۶
ـ سرعت گردش پول و پول‌شوئی ۶
ـ تاریخچه بانکداری ۸
ـ بانکداری در دوره قدیم ۸
ـ بانکداری درقرون وسطی, بانکداری در دوره جدید ۹
فصل دوم : تاریخچه بانکداری در ایران ۱۱
ـ تاریخچه تاسیس بانک ملی ایران ۱۳
ـ عملیات و وظایف بانک ملی ایران ۱۵
ـ نشر اسکناس ۱۶
ـ اهداف و وظایف بانکها ۱۷
ـ بانک مرکزی ج.ا.ا. و وظایف آن ۱۸
ـ شورای پول و اعتبار ۱۸
فصل سوم : تحول بانکداری در ایران ۲۰
ـ قانون ملی‌شدن بانکها ۲۱
ـ ارکان بانکها، مجمع عمومی بانکها ۲۲
ـ شورایعالی بانکها ۲۳
ـ هیئت‌مدیره بانکها ۲۴
ـ مدیرعامل، بازرسان قانونی ۲۵
ـ ادغام بانکها ۲۶
ـ موسسات اعتباری غیربانکی ۲۹
عنـــوان صفحه
فصل چهارم : نخستین گام در جهت اسلامی کردن سیستم بانکی ۳۲
ـ حذف بهره و برقراری سود ۳۲
ـ خودآزمایی بخش اول ۳۵
بخش دوم : کلیات حسابداری، صندوق، صندوق‌های اجاره‌ای ۳۸
فصل اول : کلیات حسابداری ۳۸
ـ اصول حسابداری ۳۸
ـ دفاتر قانونی ۳۹
ـ دفترداری دوبل ۴۱
ـ دارایی و بدهی ۴۲
ـ صورتهای مالی ۴۳
ـ حسابهای اسمی، واقعی و مختلط ۴۴
ـ دارائی‌ها ۴۴
ـ بدهی‌ها ۴۵
ـ درآمد ۴۶
ـ هزینه‌ها ۴۷
ـ انتظامی‌ها ۴۷
فصل دوم: امور صندوق ۴۸
ـ دریافت وجوه از مشتریان ۴۸
ـ پرداخت وجوه به مشتریان ۴۹
ـ کسری صندوق و عملیات حسابداری آن ۴۹
ـ فزونی صندوق و عملیات حسابداری آن ۵۰
ـ سیتواسیون و دفتر خزانه ۵۱
ـ جابجایی اسکناس و عملیات حسابداری آن ۵۲
ـ تامین تمبر مالیاتی (سفته، برات، بارنامه، دسته‌چک) ۵۳
ـ عملیات حسابداری دریافت و فروش تمبر دسته چک ۵۵
ـ انواع دسته چک ۵۵
عنـــوان صفحه
فصل سوم: صندوق‌های اجاره‌ای و شرایط واگذاری ۵۷
ـ شرایط اجاره ۵۷
ـ عملیات حسابداری صندوق‌های اجاره‌ای ۵۸
ـ شرایط واگذاری ۵۹
ـ خودآزمایی بخش دوم ۶۰
ـ فرم‌های مربوط به بخش دوم ۶۱
بخش سوم: انواع سپرده و موضوعات مرتبط با آن ۷۲
ـ اشخاص حقیقی و حقوقی ۷۳
ـ شرکتهای تجارتی ۷۳
ـ قرارداد ۷۴
فصل اول: سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری ۷۵
ـ گشایش حساب جاری مشترک ۷۶
ـ گشایش حساب جاری برای اشخاص بی سواد ۷۶
ـ افتتاح حساب جاری برای ایرانیان مقیم کشورهای بیگانه ۷۷
ـ افتتاح حساب جاری برای اتباع کشورهای بیگانه مقیم ایران ۷۷
ـ افتتاح انواع حساب سپرده برای افراد نابینا ۷۸
ـ گشایش حساب جاری برای بانکهای داخلی ۷۹
ـ افتتاح دو یا چند حساب جاری برای یک شخص ۸۰
ـ حسابهای دولتی ۸۰
ـ افتتاح حساب برای اشخاص حقوقی ۸۲
ـ افتتاح حساب قرض‌الحسنه جاری برای شرکتهای درشرف تاسیس ۸۲
ـ افتتاح حساب قرض‌الحسنه جاری برای شرکتهای به ثبت‌رسیده ۸۳
ـ افتتاح حساب جاری برای شرکتها و موسسات خارجی ۸۶
ـ افتتاح حساب جاری برای انجمن‌ها ۸۷
ـ انواع شرکتها ۸۸
ـ شرکتهای سهامی ۸۸
ـ شرکت با مسئولیت محدود ۸۹
عنـــوان صفحه
ـ شرکت تضامنی ۸۹
ـ شرکت مختلط غیرسهامی ۸۹
ـ شرکت مختلط سهامی ۸۹
ـ شرکت نسبی ۹۰
ـ شرکت تعاونی تولید، مصرف و مسکن ۹۰
– انحلال و تسویه شرکتهای سهامی ۹۰
ـ تغییرات در سرمایه شرکتهای سهامی ۹۱
ـ فوت شریک یا مدیر شرکت ۹۲
ـ مقررات و شرایط عمومی حساب جاری ۹۴
فصل دوم: چـک ۹۹
ـ تعریف چک ۹۹
ـ شرایط ظاهری چک ۱۰۰
ـ شرایط صحت چک ۱۰۲
ـ تعقیب کیفری چک و حذف آن ۱۰۳
ـ پرداخت وجه چک حامل یا در وجه شخص معین ۱۰۴
ـ صدور گواهینامه عدم پرداخت تمام و یا قسمتی از وجه چک ۱۰۴
ـ حسابهای درگیر و چگونگی رفع سوء اثر چکهای برگشتی ۱۰۵
ـ شرایط رفع سوء اثر از سوابق چکهای برگشتی ۱۰۵
ـ انواع چک ازنظر بانک ۱۰۶
ـ چک عادی، چک گواهی‌شده, چک عمومی ۱۰۶
ـ چک مسافرتی ۱۰۷
ـ ایران‌چک ۱۰۷
ـ عملیات حسابداری ایران‌چک ۱۰۷
ـ چک بانکی ۱۱۲
ـ مراحل اجرایی چکهای بانکی بین بانکها ۱۱۴
ـ نکات مهم هنگام صدور چک بانکی بین بانکها ۱۱۴
ـ نکات مهم هنگام قبول چک بانکی بین بانکها (رمزدار) ۱۱۴
عنـــوان صفحه
ـ عملیات حسابداری چک بانکی بین بانکها ۱۱۵
ـ فقدان چکهای رمزدار بین بانکها ۱۱۶
ـ فقدان چک توسط مشتری ۱۱۶
ـ فقدان چک توسط واحدهای بانکی ۱۱۷
ـ چک تضمین‌شده ۱۱۷
ـ چکهای تضمین‌شده رمزدار شهری ۱۱۷
ـ عملیات حسابداری چکهای تضمین‌شده رمزدار شهری ۱۱۸
ـ چکهای تضمین‌شده مبلغ‌دار ۱۱۸
ـ قانون صدور چک ۱۱۹
ـ مطالبه اسناد ازطرف مراجع قضایی ۱۲۵
ـ درخواست گواهی امضاء ازطرف مشتریان ۱۲۶
ـ حساب مانده‌های مطالبه‌نشده ۱۲۶
فصل سوم: سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز ۱۲۸
ـ انواع سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز ۱۲۹
ـ افتتاح حساب سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز در حالتهای خاص ۱۳۰
فصل چهارم: حسابهای سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار ۱۳۴
ـ انواع سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار ۱۳۴
ـ سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت ۱۳۴
ـ سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت ویژه ۱۳۴
ـ سپرده خرید مسکن ۱۳۵
ـ سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت ۱۳۵
ـ طریقه افتتاح حساب سپرده بلندمدت ۱۳۶
ـ عملیات حسابداری ۱۳۸
ـ فقدان دفترچه‌های پس‌اندازقرض‌الحسنه، کوتاه‌مدت واوراق سپرده بلندمدت ۱۴۱
ـ نحوه کسب اطلاع از وضع مشتریان و حساب آنها و بازداشت وجوه ۱۴۴
ـ پرداخت موجودی حساب مشتریان متوفی ۱۵۰
عنـــوان صفحه
ـ مقررات حسابهای جاری، پس‌انداز، سپرده سرمایه‌گذاری مشترک ۱۵۵
ـ خودآزمایی بخش سوم ۱۵۷
ـ فرم‌های مربوط به بخش سوم ۱۶۳
بخش چهارم: اوراق مشارکت ۱۹۲
ـ فروش اوراق مشارکت ۱۹۳
ـ عملیات حسابداری شعب ۱۹۵
ـ امانی کردن اوراق ۱۹۶
ـ استرداد تمامی اوراق امانی‌شده ۱۹۶
ـ استرداد قسمتی از اوراق ۱۹۶
ـ واریز سود کوپن‌های سررسیدشده اوراق ۱۹۷
ـ واریز سودنقدی اوراق غیرامانی ۱۹۸
ـ بازخرید اوراق ۱۹۸
ـ خودآزمایی بخش چهارم ۱۹۹
ـ فرم‌های مربوط به بخش چهارم ۲۰۰
بخش پنجم: وکالـت ۲۰۱
ـ انواع وکالت‌نامه ۲۰۱
ـ مدت وکالت‌نامه ۲۰۳
ـ اقسام وکالت‌نامه به اعتبار طرفین وکالت‌نامه ۲۰۳
ـ لغو وکالت‌نامه ۲۰۴
ـ خودآزمایی بخش پنجم ۲۰۶
ـ فرم‌های مربوط به بخش پنجم ۲۰۷
بخش ششم: حساب‌مرکز ۲۰۹
ـ حساب مرکز مربوط به چکهای مسدودی (بانک ملی) ۲۱۰
ـ سایر اسناد حساب‌مرکز ۲۱۱
ـ خودآزمایی بخش ششم ۲۱۲
ـ فرم‌های مربوط به بخش ششم ۲۱۳
عنـــوان صفحه
بخش هفتم : حوالـه‌ها ۲۱۹
ـ حواله بین دو واحد در یک شهر ۲۱۹
ـ عملیات حسابداری ۲۱۹
ـ حواله بین دوشهر ۲۲۰
ـ عملیات حسابداری دورنگار و چک ۲۲۲
ـ عملیات شعبه پرداخت‌کننده دورنگار و چک ۲۲۲
ـ خودآزمایی بخش هفتم ۲۲۴
ـ فرم‌های مربوط به بخش هفتم ۲۲۵
بخش هشتم : اوراق و اسناد تجاری ۲۳۰
ـ سفته (فته طلب) ۲۳۰
ـ برات ۲۳۱
ـ تبیین واژه‌ها ۲۳۲
– وجوه تمایز بین سفته و برات ۲۳۴
ـ اهمیت سفته وبرات ۲۳۴
ـ مسئولیت امضاکنندگان برات ۲۳۵
ـ انواع ظهرنویسی ۲۳۵
ـ واخواست ۲۳۶
ـ انواع بروات ۲۳۹
ـ وصول بروات ۲۴۰
ـ بروات وصولی عهده شهرستانها ۲۴۲
ـ بروات دریافتی از شهرستانها (وصولی و تضمینی آنها) ۲۴۳
ـ بروات تضمینی و انواع آن ۲۴۴
ـ بروات خریداری و انواع آن ۲۴۴
ـ نگهداری اسناد سررسیدآینده بطور امانی و وصول آنها ۲۴۶
ـ خودآزمایی بخش هشتم ۲۴۷
ـ فرم‌های مربوط به بخش هشتم ۲۴۸
عنـــوان صفحه
بخش نهم: اداره پایاپای چکها و اتاق پایاپای اسناد بانکی ۲۵۸
ـ اداره پایاپای چکها ۲۵۹
ـ روش کار اداره پایاپای چکها ۲۶۰
ـ عملیات حسابداری ۲۶۱
ـ روش کار اتاق پایاپای اسناد بانکی ۲۶۲
ـ خودآزمایی بخش نهم ۲۶۵
ـ فرم‌های مربوط به بخش نهم ۲۶۶
بخش دهم: اموال منقول (اثاثه) ۲۷۴
ـ عملیات حسابداری ۲۷۴
ـ سرفصل‌های حساب اموال منقول (اثاثه) در دفترمعین ۲۷۵
ـ هنگام نقل و انتقال اثاثه ۲۷۷
ـ هنگام فروش اثاثه ۲۷۷
ـ صدور اسناد حسابداری ۲۷۸
ـ خودآزمایی بخش دهم ۲۸۴
بخش یازدهم: دفتر روزنامه، دفتر کل, وظایف کاربران در شعب ۲۸۵
ـ دفتر روزنامه و دفتر کل ۲۸۵
ـ روزنامه نقدی ۲۸۵
ـ روزنامه انتقالی ۲۸۶
ـ تلفیق روزنامه نقدی و انتقالی ۲۸۷
ـ چگونگی صدور مجوز ورود کاربران به سیستم ۲۸۷
ـ نکات مهم ۲۸۸
ـ وظایف کابران (R ، D و A) 289
ـ کاربر B 291
ـ کاربر متفرقه(M) و بازرس(Z) 291
ـ سوپروایزر (S) 292
ـ انجام عملیات پایان روز ۲۹۲
ـ تهیه اطلاعات برای رایانه مرکزی M/F 295
عنـــوان صفحه
ـ خودآزمایی بخش یازدهم ۲۹۷
ـ فرم‌های مربوط به بخش یازدهم ۲۹۸
بخش دوازدهم: پیوستها, حساب تراز افتتاحیه و اختتامیه، گزارش‌ها و برنامه‌ها ۳۰۱
ـ پیوستهای ۱، ۲ و ۳ ۳۰۱
ـ پیوستهای ۸، ۹، ۱۰، ۱۲، ۱۳، ۱۶ و ۲۹ ۳۰۲
ـ تراز اختتامیه و افتتاحیه ۳۰۳
ـ گزارش‌ها ۳۰۳
ـ خلاصه گردش روزنامه نقدی و انتقالی ۳۰۴
ـ لیست به روز رسانی ۳۰۴
ـ برنامه‌های دریافتی ۳۰۵
ـ خودآزمایی بخش دوازدهم ۳۰۶
ـ فرم‌های مربوط به بخش دوازدهم ۳۰۷
بخش سیزدهم : تحویل و تحول شعب ۳۲۳
ـ خودآزمایی بخش سیزدهم ۳۲۶
ـ فرم‌های مربوط به بخش سیزدهم ۳۲۷
بخش چهاردهم: سیبـا ۳۲۸
ـ کلیات سیستم یکپارچه بانک ملی ایران (سیبا) ۳۲۹
ـ اهداف سیستم ۳۲۹
ـ خصوصیات سیستم ۳۲۹
ـ امنیت سیستم ۳۳۰
ـ عملیات سیبا ۳۳۳
ـ نحوه تعریف مشتریان در سیستم یکپارچه بانک ملی ایران ۳۳۳
ـ نحوه افتتاح حساب برای مشتریان ۳۳۴
ـ افتتاح حساب جاری ۳۳۴
ـ افتتاح حساب سپرده کوتاه‌مدت ۳۳۴
ـ افتتاح حساب سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز ۳۳۴
ـ افتتاح حساب سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت ۳۳۵
ـ تعریف شرایط برداشت از حساب ۳۳۵
عنـــوان صفحه
ـ صدور دسته‌چک ۳۳۵
ـ صدور دفترچه حساب ۳۳۵
ـ عملیات واریزوجه به حساب سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری، کوتاه‌مدت و پس‌انداز ۳۳۶
ـ عملیات برداشت از حساب سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری، کوتاه‌مدت و پس‌انداز ۳۳۶
ـ عملیات برداشت از حساب سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت ۳۳۶
ـ نحوه تامین نقدینگی صندوق سیستم متمرکز ۳۳۶
ـ نحوه تسویه صندوق سیستم متمرکز در پایان وقت ۳۳۶
ـ بستن شعبه ۳۳۷
ـ عملیات حسابداری سیستم متمرکز ۳۳۷
ـ نحوه تامین دسته‌چک سیستم متمرکز (سیبا) ۳۳۸
ـ انواع مانده در سیستم متمرکز ۳۳۸
ـ مسدودنمودن بخشی از مانده حساب ۳۳۹
ـ جلوگیری از پرداخت چک ۳۳۹
ـ عملیات واگذاری چک سایر بانکها ۳۴۰
ـ عملیات برگشت چک سیبا ۳۴۰
ـ صدور گواهینامه عدم پرداخت قسمتی از وجه چک ۳۴۰
ـ عملیات اجرایی عملکرد سیستم در وضعیت برون‌خطی ۳۴۱
ـ ملی‌کارت ۳۴۵
ـ دستگاه‌های جانبی خدمات کارت ۳۴۷
ـ عملیات حسابداری دستگاه PINPAD 348
ـ عملیات حسابداری دستگاه P.O.S 349
ـ نحوه تامین موجودی دستگاه خودپرداز(ATM) 351
ـ عملیات حسابداری دستگاه خودپرداز ۳۵۱
ـ خودآزمایی بخش چهاردهم ۳۵۳
ـ فرم‌های مربوط به بخش چهاردهم ۳۵۵
بخش پانزدهم: خلاصه‌ای از بانکداری بدون ربا ۳۸۲
ـ مبانی اندیشه‌ای نظام اعتباری ایران ۳۸۲
ـ تعریف ربا ۳۸۲
عنـــوان صفحه
ـ قرض‌الحسنه ۳۸۳
ـ مضاربه ۳۸۳
ـ مشارکت مدنی ۳۸۳
ـ مشارکت حقوقی ۳۸۴
ـ سرمایه‌گذاری مستقیم ۳۸۴
ـ معاملات سلف ۳۸۴
ـ فروش اقساطی (نسیه) ۳۸۵
ـ اجاره بشرط تملیک ۳۸۵
ـ جعاله ۳۸۶
ـ مزارعه ۳۸۶
ـ مساقات ۳۸۶
ـ تنزیل اسناد و اوراق تجاری (خریددین) ۳۸۶
ـ ضمانت‌نامه ۳۸۶
– عناوین مربوط به بخشنامههای سری ب ۳۸۷
عنوان و پدیدآور
: بانکداری داخلی-۱ (تجهیزمنابع)
وضعیت ویراست : (ویرایش؟)
مشخصات نشر : تهران: بانک ملی ایران, اداره آموزش و مدیریت, ۱۳۷۹٫
مشخصات ظاهری : ۲۶۴ ص . مصور (بخش رنگی), جدول, نمونه
فروست : (بانک ملی ایران, اداره آموزش و مدیریت۸)
شابک : ۹۶۴-۹۰۵۴۵- ۹ – ۶
وضعیتفهرستنویسی : فهرست‌نویسی قبلی
یادداشت کلی : ناشر این کتاب را ویرایش کتاب«امور ریالی شعب»درنظرگرفتهاست.
یادداشت : فهرست‌نویسی بر اساس اطلاعات فیپا.
موضوع : بانک و بانکداری – ایران
موضوع : بانک و بانکداری (اسلام)
شناسه افزوده : بانک ملی ایران. اداره آموزش و مدیریت
رده بندی کنگره : ۱۳۷۹ ۲ب۶ آ/۲/.۳۲۷HG
رده بندی دیویی : ۱۰۹۵۵/۳۳۲
شماره کتابخانه ملی : ۶۴- ۷۹ م
عنـوان: بانکداری داخلی-۱ (تجهیز منابع)
نـاشـر: بانک ملی ایران ـ اداره آموزش و مدیریت
چاپ اول: بهار ۱۳۷۵ ــ ۱۵۰۰۰ جلد
چاپ دوم: بهار ۱۳۷۷ ــ ۵۰۰۰ جلد
چاپ سوم: بهار ۱۳۷۹ ــ ۵۰۰۰ جلد
چاپ چهارم: تابستان ۱۳۷۹ ــ ۳۵۰۰ جلد
چاپ پنجـم: زمستان ۱۳۷۹ ــ ۱۰۰۰۰ جلد
چاپ ششم: تابستان ۱۳۸۰ ــ ۵۰۰۰ جلد (با تجدیدنظر)
چاپ هفتـم: تابستان ۱۳۸۱ ــ ۲۰۰۰ جلد
چاپ هشتم: تابستان ۱۳۸۲ ــ ۵۰۰۰ جلد
چاپ نهـم: زمستان ۱۳۸۴ ــ ۵۰۰۰ جلد
چاپ دهم: زمستان ۱۳۸۵ ــ ۴۰۰۰ جلد
چاپ و صحافی: شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران
کلیه حقوق این کتاب برای بانک ملی ایران محفوظ است. اقتباس و تکثیر آن منوط به کسب اجازه کتبی از اداره آموزش و مدیریت بانک ملی ایران می‌باشد.
بسمه تعالی
(( پیشگفتــار))
حمد و سپاس بی کران خداوند سبحان, معلّم ازل را که باقسم به قلم و نگارش (نْ وَ الْقَلَم وَ ما یَسْطُروُن) قلم, نوشتن, معلّم و تعلیم را شرافت بخشید و پیامبران را راهبران بشر قرارداد و امامان معصوم را پیشوایان هدایت و بار دیگر توفیق را یارنمود تا کتاب حاضر به پویندگان دانش بانکی و رهپویان طریق سازندگی, اساتید محترم و دانشجویان عزیز تقدیم گردد.
امید است بدین وسیله بتوانیم در دوران سازندگی انقلاب اسلامی نقشی هرچند اندک ایفاکنیم و در جهت تعالی بانک قدم برداریم.
بانک ملّی ایران که سهم قابل توجّهی ازمنابع سیستم پولی‌کشور رادر اختیاردارد,به همان‌نسبت‌هم دراقتصاد مملکت دارای نقش و اهمّیت می‌باشد. اگرکارکنان بانک مسلط ومسلح به دانش بانکی موردنیاز باشندازیک طرف امین خوبی برای سپرده‌های مردم و ازطرف دیگر کارگزار قابلی برای به جریان انداختن منابع تودیعی ایشان بوده, ضمن اثرات سازنده در اقتصاد مملکت,منافع سپرده‌گذاران وبانک را نیزبیش از پیش تأمین خواهندنمود.
اداره آموزش و مدیریت بانک ملّی ایران که هدف خود را تربیت نیروی انسانی متعهّد و متخصّص و تعمیم علوم بانکی قرار داده است, ضمن توجّه بر مبانی علمی و تئوریک بانک و بانکداری, سعی نموده اصول کاربردی را نیز بطور خاص مورد توجّه قراردهد.
کتاب بانکداری داخلی-۱ که درسال ۱۳۷۵ توسط جمعی از همکاران و مدرسین بانک تهیه و تنظیم گردید, چند بار مورد تجدیدنظر قرارگرفت و جمعاً ۴۵۵۰۰ نسخه طی سنوات مختلف به چاپ رسید.
برای چاپ کتاب حاضر, ابتدا از کلیه ادارات امور شعب و مدرسین آنها نظرخواهی بعمل آمد, سپس نظرات واصله توسط کمیته‌ای‌مرکب‌ازآقایان حمیدرضاجعفری‌خالدی، سجادجعفرزاده،محمدرضاجوادی و بهرام‌جاویدی‌نژاد که از مدیران اجرایی و مدرسین این مباحث می‌باشند, مورد توجه قرار گرفت و نکات مهم آن در کتاب لحاظ گردید. علاوه برآن, آخرین تغییرات در امور اجرایی در زمینه سیبا, بخشنامه‌ها و دستورالعملها, طرح حساب مرکز, نحوه نقل و انتقال وجوه (حوالجات), امور مربوط به بروات و نحوه پایاپای چکها در کتاب مورد توجه قرار گرفته و مسائل مربوط به پیوستهای پایان ماه شعب (گزارشات و برنامه‌ها) و ایران چک نیز به آن افزوده شد.
همچنین توسط همکاران مذکور, در پایان هر بخش, ضمن ذکر مثالهایی, سوالاتی نیز برای خودآزمایی شرکت‌کنندگان در دوره مربوط طرح گردیده و نیز مجموعه بخشنامههای سری ب معرفی و نکات مهم و قابل توجه آنها به مباحث مرتبط کتاب اضافه شده است.
مسلماً ارائه نظرات و پیشنهادات می‌تواند در چاپهای بعدی به غنای کتاب کمک نماید. لذا از مدرسین و پایوران فاضل بانک و سایر همکاران انتظاردارد باراهنماییهای بی شائبه خود درجهت هرچه غنی ترشدن کتاب, این اداره را یاری نمایند.
درخاتمه ازکلیه همکارانی که درتدوین اوّلیه, ارائه نظرات,مراحل بازنگری, اصلاح, ویرایش, تایپ و چاپ کتاب نقش داشته‌اند تشکر وقدردانی به عمل می‌آید.