تحقیق معرفی نسخه های خطی دیوان فدایی یزدی
معرّفی نسخه های خطی دیوان فدایی یزدی.. ۲
معرّفی نسخه های خطی دیوان فدایی یزدی
میرزا سیّد یحیی متخلّص به «فدایی»[۱] فرزند میرزا محمّد علی وامق (مؤلّف تذکره میکده که با خط خوش فدایی به رشته تحریر در آمد) و نوه میر محمد باقربن محمد سعید بن محمد امین حسینی حسنی یزدی ، عالم دینی و ادیب و شاعر سده سیزدهم هـ.ق است. فدایی در مدرسه مصلّای صفدرخان به تحصیل و تدریس مشغول بود و در ادبیات عرب و صرف و نحو به ویژه علم نحو تبحّر داشته و دارای آثاری چون مستیقظ و منظومه در نحو است که نسخه هایی از آن در کتابخانه وزیری یزد نگهداری می شود. او جدای آشنایی با علوم عربی، فردی ادیب و شاعر بود که از اقسام شعر بیشتر به غزل و رباعی تمایل داشته و مهارت او در سرودن ماده تاریخ در دیوانش زبانزد است.
و پدرش میرزا محمد علی وامق او را فردی خوش اخلاق، سالک، پرهیزکار، خوش حافظه و دارای خطی نیکو و طبعی روان دانسته است و در وصف او گوید:
«فرزند دلبند این صداقت اندیش،و به دو واسطه هم نام جد امجد نامی خویش. اسمش میرزا سید یحیی و دل پژمرده این افسرده را موجب سرور و احیا، از جمله طلّاب علوم سعادت مرسوم و سادات رفیع الدرجات این مرز و بوم به علوم عربیّت مربوط و جواهر زواهر نکات نحویه را گنجور حافظه اش مضبوط نموده. مدت العمر در مصلّای صفدرخان به تعلیم و تعلّم و تفهیم و تفهّم به سر برده و با ارباب فضل و کمال طریق مجالست و مخالطت سپرده و در طریق سلوک احدی را از وی گلهمند ندیده و سخن شکایتی و نسب جنایتی دربارهاش نشنیده، بلکه خود نیز در عالم پدر فرزندی از سلوک او هرگز نرنجیده ام.
۱- ر.ک:- تذکره شعرای یزد، عباس فتوحی یزدی، چاپ سوم، انتشارات اندیشمندان یزد، ۱۳۸۲، ص ۱۸۲ – ۱۸۰
– دانشنامه مشاهیر یزد، میرزا محمد کاظمینی، ۳ جلد، ویرایش دوم، انتشارات بنیاد فرهنگی و پژوهشی ریحانه الرسول، یزد، ۱۳۸۲، ج ۲، ص ۱۱۳ – ۱۱۲
– آیینه دانشوران، سید علیرضا ریحانی یزدی، با مقدمه و تعلیقات ناصر باقری بید هندی، چاپ سوم، انتشارات کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی، قم، ۱۳۷۲، ص ۱۳۲ – ۱۳۱ / ص ۵۵۴
– الذریعه الی تصانیف الشیعه، علامه محمد حسن آقا بزرگ تهرانی، ۲۵ جلد، چاپ سوم، بیروت، دارالاضواء ، ۱۴۰۳ ق ، ج ۹ ، ص ۸۱۶
– مجموعه وزیری، حاج سید علی محمد وزیری، انتشارت کتابخانه عمومی وزیری، یزد، ج۱، ص ۱۰
– تذکره منظومه رشحه، تصنیف محمد باقر رشحه اصفهانی، با مقدمه و حواشی به قلم احمد گلچین معانی، انتشارات امیر کبیر،۱۳۴۴ ،ص ۵۹
– حدیقه الشعرا (ادب و فرهنگ در عصر قاجار)، تألیف سید احمد دیوان بیگی شیرازی، تصحیح و تکمیل دکتر عبدالحسین نوایی، ۳ جلد، انتشارات زرین، ۱۳۶۵، ج ۲ ، ص ۱۳۰۴
– فرهنگ سخنوران، دکتر ع ، خیام پور، ۲ جلد، انتشارات طلایه، تهران، ج ۲ ، ص ۶۹۴
– فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، به اهتمام آذر تفضلی- مهین فضائلی جوان، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۳۷۲، ص ۶۶۸
– اثر آفرینان، زیر نظر کمال حاج سید جوادی به همکاری عبدالحسین نوایی، تکمیل و انجام: حسین محدث زاده، حبیب ا… عباسی، ۵ جلد، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، ۱۳۷۷، ج ۴ ، ص ۲۶۷
– مکارم الآثار، محمد علی معلم حبیب آبادی اصفهان،۷ جلد، انجمن کتابخانه ای عمومی اصفهان، ۱۳۶۲- ۱۳۷۴،ص۲۴۹۲ – ۲۴۹۰
– ریحانه الادب، محمد علی مدرس تبریزی، ۶ جلد، چاپ چهارم، انتشارات خیام، تهران ۱۳۷۴، ج ۶، ص ۳۰۳
– بزرگان و مشاهیر یزد و حومه، محمد باقر مقدم، جزوه تایپی موجود در کتابخانه بنیاد ریحانه الرسول یزد، ص ۵۴
– لغت نامه دهخدا، ذیل فدایی