پایان نامه قاعده سوق امارت بر تذکیه و طهارت

چکیده تحقیق : ۳

مستندات قاعده: ۳

مقدمه. ۵

فصل نخست : کلیات تحقیق… ۶

مبحث نخست :  بیان مسأله. ۶

مبحث دوم : تاریخچه موضوع.. ۷

مبحث سوم : ضرورت ، اهداف و اهمیّت موضوع.. ۸

مبحث چهارم : پرسش های تحقیق… ۹

مبحث پنجم : روش تحقیق… ۱۰

مبحث ششم : مروری بر تحقیقات گذشته. ۱۰

مبحث هفتم : تعریف اصطلاحات و بیان مفاهیم.. ۱۲

فصل دوم : مفاهیم و مدارک  قاعده سوق المسلمین… ۱۳

مبحث اول : ” معنای  قاعده سوق المسلمین “. ۱۴

گفتار اوّل : طهارت…. ۱۵

طهارت از نظر موضوعی… ۱۶

مسأله طهارت اهل کتاب از نظر قرآن مجید.. ۱۶

معنای نجس (بافتح جیم ). ۱۷

مسأله طهارت اهل کتاب از نظر فقهاء. ۱۹

گفتار دوم: تذکیه یا ذبح وتعریف وحکم شرعی آن: ۲۰

« آداب شرعی در تذکیه ». ۲۱

اجزای حلال مردار: ۲۵

محرمات ذبیحه. ۲۸

تشخیص گوشت مذکی… ۳۱

منابع فقهی ذبایح اهل کتاب…. ۳۲

۲- انواع پرندگان مأکول اللحم.. ۴۲

۳-  انواع حیوانات مأکول اللحم خشکی… ۴۳

۴- اصل اولی در حیوان و گوشت…. ۴۳

۱ . صحیحه حلبی : ۴۶

۲ . صحیحه ابی نصر: ۴۶

۳ . صحیحه دیگر ابی نصر: ۴۷

۴ . روایت اسماعیل بن عیسی: ۴۷

۵ . روایت سکونی: ۴۸

مقصود از بازار مسلمانان چیست؟. ۵۱

کیفیّت حکم فرآورده های حیوانی ساخت بلاد اسلامی : ۵۴

مباحثی پیرامون « قاعده سوق المسلمین » برگرفته از شبکه های اینترنتی: ۹۱

دو استفتاء از مقام معظم رهبری ( حضرت آیت الله خامنه ای) : ۹۱

دو استفتاء از حضرت آیت الله تبریزی : ۹۱

نظر آیت الله صادقی در مورد اعتبار قاعده سوق المسلمین : ۹۲

سه استفتاء از حضرت آیت الله صانعی : ۹۲

احکام خرید و فروش اجزای حیوان : ۹۲

« سؤال : مراد از سوق وارده در روایات چیست؟. ۹۳

« سؤالاتی پیرامون قاعده سوق المسلمین از حضرت آیت اله سید محمد سعید حکیم و پاسخ ایشان به آن سؤالات: ۹۴

فصل سوم : ۹۵

استناد اصول و قواعد دیگر به قاعده «سوق‌المسلمین». ۹۵

مقدمه. ۹۶

مبحث اول : استناد قاعده سوق المسلمین به قاعده صحت…. ۹۷

دلایل اصل صحت به مفهوم تکلیفی: ۹۹

ب) اصل صحت به مفهوم وضعی : ۱۰۰

دلایل اصل صحت در مفهوم وضعی : ۱۰۱

آیا مراد از صحّت ، صحّت واقعی است یا صحّت نزد فاعل ؟. ۱۰۴

مبحث دوم: “استناد قاعده سوق المسلمین به قاعده ید”. ۱۰۸

مالکیت و سیر تاریخی آن: ۱۰۸

مدرک ومستند حجیّت قاعده ید.. ۱۱۲

اماریّت ید.. ۱۱۴

مبحث سوم: استناد قاعده سوق المسلمین به قاعده طهارت: ۱۱۶

مبحث چهارم: استناد قاعده سوق المسلمین به قاعده نفی عسر و حرج… ۱۱۸

فصل چهارم :نتیجه گیری… ۱۲۰

نتیجه گیری… ۱۲۱

فهرست منابع : ۱۲۸

الف : منابع فارسی… ۱۲۸

ب : منابع عربی… ۱۲۸

ج : سایر منابع.. ۱۳۲

ABSTRACT… 133

چکیده تحقیق :

منظور از قاعده سوق مسلمین این است که اگر گوشت، پوست و سایر اجزای حیوانی در بازار مسلمان خریداری شود، حکم طهارت را دارد و باید آنرا در حکم گوشت حیوان ذبح شده‌ای قرار داد و لازم نیست از ذبح شرعی آن حیوان سوال کرد. در اجرای این قاعده در بازار مسلمانان سه شرط معتبر است:

الف: بازار مسلمانان باشد. ظاهر از ادله و روایات این است که بازاری چنین حجیتی را دارد که اکثر اهالی آن مسلمان باشند، ولو این بازار در سرزمین کفار باشد. و اگر در کشور اسلامی، اکثر ا‌هلی یک بازار، غیر مسلمان باشند این قاعده اجرا نمی‌شود.

ب: از دست مسلمان یا شخصی که ظاهرش به مسلمانان شباهت دارد (و محکوم به مسلمان بودن باشد) خریداری کند.

البته دو دسته از علماء، با این شرط مخالفت کرده‌اند. عده‌ای معتقدند فقط بازاری حجیت دارد که فروشنده آن جنس، مسلمان بودنش نزد خریدار احراز شده باشد. و در مقابل عده‌ای می‌گویند که بازار مسلمانان اماره و نشانه تدکیه و ذبح شرعی است و لازم نیست از دست مسلمان گرفته باشد. پس از خرید از دست مسلمان (ولو به حسب ظاهر)، براساس اصالت صحت فعل مسلمان می‌توان تعبداٌ حکم کرد که این حیوان، ذبح شرعی شده است. البته احراز مسلمان بودن، تنها شیعه نیست و سایر قبایل اسلامی را هم شامل می‌شود به این دلیل که در زمان صدور این روایات، در بازار مرسوم و معهود، اکثر افراد غیر شیعی بوده‌اند. و روایاتی هم دلالت بر عدم شرطیت تشیع در اجرای این حکم دارد.

ج: علم به عدم تذکیه نداشته باشیم: در صورتی این قاعده اجرا می‌شود که علم به عدم تذکیه شرعی (ولو تذکیه معتبر نزد اهل سنت) نداشته باشیم در این صورت مطلقاً این قاعده حجت است چه با علم به  مسبوقیت کافر بر این مال، و چه با علم به بی‌مبالاتی فروشنده مسلمان در امر حلال و حرام، البته در مقابل عده‌ای معتقدند این قاعده در صورتی حجت است که هم علم به عدم تذکیه نداشته باشیم، هم علم به مسبوقیت کافر نداشته باشیم و هم علم به ، هم علم به مسبوقیت کافر نداشته باشیم و هم علم به بی‌مبالاتی او در طهارت و حلال و حرام.

مستندات قاعده:

۱-  سیره متشرعه، از صدر اسلام، مسلمانان، ائمه (ع)، اصحاب و وکلای ایشان، از بازار مسلمانان خرید می‌نمودند بدون اینکه از نحوه ذبح آن حیوان خریداری شده، سوال نمایند و با توجه به این سیره مستمر می‌توان ادعای قطع نمود که این  سیره، مورد امضا و تایید شارع است.

۲-  روایات متعددی که دلالت بر حجیت سوق مسلمانان دارد و در برخی از آنان تعلیل آمده که اگر چنین کلامی وجود نمی‌داشت، بازار مسلمانان و امر خرید و فروش معطل می‌ماند که این قطعاً امری است که شارع از آن بیزار است و با توجه به این روایات که در جوامع روایی آمده است، هیچ شک و شبهه‌ای در صحت این حکم باقی نمی‌ماند.

فضیل، محمد بن مسلم وزراره در صحیحه‌ای از امام باقر(ع) در مورد خرید گوشت از بازار مسلمانان سوال پرسیدند و حضرت در جواب فرمودند:

«کُل إذا کان ذلک فی سوق المسلمین ولاتسأل عنه[۱]»

 (اگر از بازار مسلمین خریداری شده، آنرا بخور و از طهارت آن سوال نپرس)

مقدمه

قواعد فقهی که براساس آیات قرآنی و روایات معصومین- علیهم السّلام- از سوی فقهای اسلام تبیین شده اند ، باتوجّه به اینکه دستورات دین مبین اسلام که یکی ازشاخص های مهم وحیاتی آن ، علم فقه و به خصوص قواعد فقهی است و این قواعد و دستورات مورد عمل عامّه مسلمانان می باشد. و از آنجا که قواعد فقهی در زندگی انسان ها وتنظیم روابط وضوابط اجتماعی واقتصادی آن ها دارای نقش موثّر و فراگیر می باشد. تحقیق در زمینه قوانین واحکام دین یک ضرورت است. و این که بسیاری ازمعاملات و عقود و ایقاعات از قواعد فقهی پیرامون “قاعده سوق المسلمین” متأثر می گردند ؛ بنابراین ضرورت ، پرداختن به بحث و بررسی پیرامون این مسأله ، با توجه به نیاز مبرم انسان ها در زندگی روزمره ، امری اجتناب ناپذیر و مؤثر می باشد. و همچنین با توجه به حجم گسترده تجارت بین المللی و واردات و صادرات کالا ازکشورهای مختلف به یکدیگر، بخشی ازاین کالاها از اجزای حیوانات است ، دراین تحقیق بررسی خواهد شد که حکم طهارت و نجاست این نوع کالاها چیست؟ همچنین حکم حلیت وحرمت این کالاها چیست؟ آیا مسلمانان می توانند از این کالاها استفاده کنند؟ آیا محل فروش این کالاها تفاوتی درحکم آن ها دارد؟

آیا اشیایی همچون گوشت وپوست وغیره که درمعرض تصرف مسلمانان می باشند ، شامل اماره سوق می گردند؟ خرید کردن گوشت از بازار مسلمین بدون تفحّص از چگونگی ذبح آن ، آیا از موارد قاعده سوق المسلمین می باشد یا نه؟ قاعده سوق درچه مواردی اجرا  نمی شود؟ و…

از آنجاکه یکی از اموری که بر روی نفس اثرمی گذارد،مأکولات است‌که‌به‌طور تکوینی اثروضعی خودش را بر روی نفس می گذارد. عوالم در هم تأثیر و تأثر دارد و امورتکوینیّات در روح انسان تأثیر قهری دارد. بنابراین به عنوان یک مسلمان باید بدانیم اسلام چه غذایی را دستور میل به استفاده داده وکدام را منع کرده است؟ به تعبیر استاد حسن زاده آملی” آن که غذا مسانخ مغتذی نیابد، هرزه خوار می گردد وهرزه خوار ، هرزه گو و هرزه کار می شود “[۲] و همچنین ایشان می فرماید: آن که درخوراک مادی درایت به کار دارد ، داندکه : بطنه مضاد فطنه است و بلاهت زاید و فتنه به بارآورد.[۳]

بر این اساس،بررسی ابعاد مختلف موضوع “قاعده سوق المسلمین” نیاز به تحقیقی گسترده دارد.