پایان نامه استان گیلان در دوره صفویه

چکیده  ۰٫ ۷

مقدمه. ۸

این پژوهش دارای هفت فصل است : ۸

فصل اول : ۱۰

کلیات… ۱۰

۱ . ۱ ) هدف و کلیات تحقیق.. ۱۱

۱ . ۲ ) بیان مسأله. ۱۱

۱ . ۳ ) سوالهای تحقیق.. ۱۱

۱ . ۴ ) فرضیه های تحقیق.. ۱۱

۱ . ۵ ) پیشینه تحقیق.. ۱۲

۱ . ۶ ) جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق.. ۱۲

۱ . ۷ ) روش کار و تحقیق.. ۱۲

۱ . ۸ ) نقد و بررسی منابع. ۱۳

۱ ) عالم آرای عباسی.. ۱۳

۲ ) نقاوه الاثار فی ذکر الاخیار. ۱۴

۳ ) احسن التواریخ.. ۱۵

۴ ) حبیب السیر. ۱۶

۵ ) جهان آرا یا نسخ جهان آرا ۱۶

۶ ) تاریخ خانی.. ۱۶

۷ ) عالم آرای صفوی.. ۱۷

۸ ) خلدبرین.. ۱۷

۹ ) تاریخ ایلچی نظام شاه ۱۷

۱۰ ) خلاصه السیر. ۱۸

۱۱ ) سفرنامه پیترو دلاواله، سفرنامه سیاحی ایتالیایی.. ۱۸

۱۲ ) سفرنامه شاردن. ۱۹

۱۳ ) سفرنامه برادران شرلی.. ۲۰

۱۴ ) سفرنامه سانسون. ۲۲

۱۵ ) سفرنامه اولئاریوس… ۲۳

۱۶ ) سفرنامه کمپفر. ۲۴

۱۷ ) سفرنامه کارری.. ۲۴

۱۸ ) سفرنامه کروسینسکی.. ۲۴

۱۹ ) سفرنامه تاورنیه. ۲۵

فصل دوم : ۲۷

سیری در تاریخ سیاسی ایران در دوره صفویه. ۲۷

سلطنت شاه اسماعیل اول. ۲۷

.سلطنت شاه طهماسب دوم. ۵۸

سلطنت شاه عباس سوم. ۶۲

فصل سوم. ۶۶

. مروری بر تاریخ سیاسی گیلان بعد از اسلام. ۶۶

بخش اول. ۶۶

۳ . ۱ ) گیلان در دوره فرمانروایی آل کیا ۶۶

۳ . ۱ . ۱ )گیلان در دوره اولیه اسلامی.. ۶۶

۲ . ۱ ) گیلان در دوره فرمانروایی کارکیا میرزاعلی (۸۸۳ هـ .ق) ۷۸

تا پایان فرمانروایی خان احمد گیلانی (۱۰۰۱ ه . ق ) ۷۸

بخش دوم. ۹۳

۳ . ۲ . ۱ ) انقلاب گیلان (۱۰۰۲ هـ . ق) ۹۴

۳ . ۲ . ۲ ) خروج سلطان حمزه گیلانی (۱۰۰۳ هـ . ق ) و شورش مردم لشت نشاء (۱۰۰۵ هـ . ق) ۹۴

۳ . ۲ . ۳ ) شورش مردم رشت بعد از قتل صفی میرزا (۱۰۲۲ هـ . ق) ۹۴

۳ . ۲ . ۴ ) قیام مردم شیخاوند (۱۰۲۹ هـ . ق ) ۹۴

۳ . ۲ .  ۵ ) قیام غریب شاه گیلانی (۱۰۳۸ هـ . ق) ۹۴

۳ .  ۲ .  ۶ ) گیلان در اشغال روسها (۱۱۳۵ هـ . ق) ۹۴

۳ .  ۲ .  ۱ ) اانقلاب گیلان (۱۰۰۲ هـ . ق) ۹۴

فصل چهارم. ۱۰۵

اداره ایالت گیلان در دوره صفویه. ۱۰۵

۴ . ۱ ) حدود ایران در دوره صفویه. ۱۰۵

۴ . ۲ ) وجه تسمیه گیلان. ۱۰۷

۴ . ۳ ) حدود گیلان در دوره صفویه. ۱۰۹

۴ . ۴) جغرافیای طبیعی گیلان. ۱۰۹

۴ . ۴ . ۱) آب و هوا ۱۰۹

۴ . ۴ . ۲ ) راهها ۱۱۲

۴ . ۴ . ۳ ) آبها ۱۱۴

۴ . ۵ ) اداره ایالتهای ایران در دوره صفویه. ۱۱۵

۴ . ۶ ) اداره ایالت گیلان قبل از دوره صفویه. ۱۲۵

۴٫ ۷ ) اداره ایالت میگدن در دوره صفویه. ۱۲۸

فصل پنجم. ۱۳۴

جایگاه فرهنگی گیلان در دوره صفویه. ۱۳۴

۵ . ۱ ) نژاد. ۱۳۴

۵ . ۲ ) زبان. ۱۳۹

۵ . ۳ ) مذهب… ۱۴۱

۵ . ۳ . ۱ ) تاریخچه مذهب در گیلان. ۱۴۱

۵ . ۳ . ۲ ) گیلان و نهضت شیعی صفویان. ۱۴۶

۵ . ۳ ) آداب و اعتقادات مذهبی.. ۱۵۷

۵ . ۴ ) پوشاک.. ۱۶۲

۵ . ۵ ) خوراک.. ۱۶۷

۵ . ۶ ) مسکن.. ۱۶۹

۵ . ۷ ) اعیاد ملی و مراسم مذهبی.. ۱۷۰

۵ . ۸ ) سایر اخلاقیات… ۱۷۵

فصل ششم. ۱۷۸

وضعیت اقتصادی گیلان در دوره صفویه. ۱۷۸

۶ . ۱ ) مالکیت زمین در عصر صفوی.. ۱۷۸

۶ . ۲ ) برنج.. ۱۸۰

۶ . ۲ . ۱ )  تاریخچه برنج.. ۱۸۰

۶ . ۲ . ۲ ) نقش و جایگاه برنج در گیلان. ۱۸۰

۶ . ۲ . ۳ ) نحوه برنجکاری.. ۱۸۰

۶ . ۲ . ۴ ) نقش آب در برنجکاری.. ۱۸۰

۶ . ۲ . ۱ ) تاریخچه برنج.. ۱۸۰

۶ . ۳ ) جایگاه ابریشم و پنبه در ایران و گیلان. ۱۹۰

۶ . ۳ . ۱ ) جایگاه تجاری ابریشم در دوره صفویه. ۱۹۰

۶ . ۳ . ۲ ) عایدات ابریشم به دربار صفوی.. ۱۹۰

۶ . ۳ . ۳ ) نحوه نگهداری کرم ابریشم و تولید آن. ۱۹۰

۶ . ۳ . ۴ ) انواع ابریشم. ۱۹۰

۶ . ۳ . ۵ ) محصولات ابریشمی.. ۱۹۰

۶ . ۳ . ۶ ) پنبه. ۱۹۰

۶ . ۳ . ۱ ) جایگاه تجاری ابریشم در دوره صفویه. ۱۹۰

۶ . ۴ ) سایر محصولات کشاورزی.. ۲۰۰

۶ . ۴ . ۱ ) میوه ها ۲۰۰

۶ . ۴ . ۲ ) درختان و گلها ۲۰۰

۶ . ۵ . ۱ ) اهمیت دریای خزر. ۲۰۵

۶ . ۵ . ۲ ) ماهیها ۲۰۵

۶ . ۵ . ۱ ) اهمیت دریای خزر. ۲۰۵

۶ . ۶ ) دامداری.. ۲۰۹

۶ . ۶ . ۱ )  حیوانات      اهلی.. ۲۰۹

۶ . ۶ . ۲ ) حیوانات      وحشی.. ۲۰۹

۶ . ۸ ) عایدانی که نصیب دربار می شد. ۲۱۳

۶ . ۸ . ۱ )  عوارض گمرکی و راهداری.. ۲۱۳

۶ . ۸ . ۲ )  ابریشم. ۲۱۳

۶ . ۸ . ۳ )  ماهیگیری.. ۲۱۳

۶ . ۸ . ۴ )  رسوم. ۲۱۳

۶ . ۸ . ۵ ) سایر عایدات شاه ۲۱۳

فصل هفتم. ۲۱۷

۷ . ۱ ) نتیجه گیری.. ۲۱۸

۷ . ۲ ) پیشنهادات… ۲۱۸

۷ . ۱ ) نتیجه گیری.. ۲۱۸

منابع و مآخذ : ۲۲۰

چکیده  ۰

نه تنها در ایران بلکه در اروپا نیز شهرت دارد. در گیلان هر قدر به دریا نزدیک شویم طوری جنگلهای انبوه پوشیده شده که نمی توان راهی به داخل ایالت باز کرد. ورود به گیلان در دوره صفوی از چهار طریق بسیار دشوار انجام می گرفت اما این عیب با شاهرایی که به دستور شاه عباس از استرآباد به آستارا کشیده شد از میان رفت. مردم گیلان پیش از اسلام مستقل زندگی کرده، و پادشاهی های کوچک داشتند. در قرن سوم هجری حکومت علویان زیدیه گیلان پایه گذاری شد. اولجایتو نیز نتوانست این سرزمین را تحت فرمان خود درآورد. در سال ۸۸۳ هـ . ق با فرمانروایی کارکیا میرزاعلی گامهای موفقیت آمیز برای پادشاهی صفویه برداشته شد. در ابتدای این دوران با سیاست مذهبی شاه اسماعیل اول و ایجاد وحدتی سیاسی مردم ایران تحت فرمان وی بودند ولی پس از شکست چالدران و مرگ وی اوضاع ایران آشفته شد. با سلطنت شاه عباس اول اوضاع ایران رو به پیشرفت نهاد. در زمان تشکیل دوره صفوی خان احمد گیلانی بر این سرزمین فرمانروایی می کرد. شاه طهماسب به دلایلی خان احمد را زندانی کرد. او در زمان سلطنت محمد خدابنده آزاد گردید. در زمان سلطنت شاه عباس اول با به تصرف درآمدن گیلان، استقلال آن از بین رفت ولی مردم روحیه آزادی خواهی خود را از دست ندادند. گیلان در این دوره دارای مذهب شیعه اثنی عشری بوده و اقلیتی مذهبی نیز در آن زندگی می کردند. مردم گیلان حتی پایین ترین افرادش از تواضع وادب برخوردارند. از اعیاد ملی آنان جشن نوروز، جشن تیرگان، جشن مهرگان، جشن فروردگان را می توان نام برد.

 از اهداف نگارش این تحقیق بررسی دیدگاههای جهانگردان غربی در مورد اوضاع جغرافیایی، سیاسی، اداری، اقتصادی و فرهنگی گیلان و جایگاه این سرزمین در این دوره می باشد که از طریق مطالعات وفیش برداری از کتب مختلف به خصوص سفرنامه ها و منابع اصلی و با تطابق و تحلیل مطالب صورت گرفته است. گیلان در دوره صفویه از اهمیت خاصی برخودار بوده و مرکز نفوذ و تبلیغات موفقیت آمیز آنها به حساب می آمده است.

 واژگان کلیدی : میرزا علی کارکیا، گیلان، جهانگردان، صفویه، خان احمد خان، اسماعیل میرزا، شاه عباس کبیر.

 مقدمه

 ولایت جنگلی و کوهستانی که در نقشه امروزی ایران، گیلان نام دارد در زمان ساسانیان دیلمان و دیلمستان معروف بود. این ولایت از روزی که در تاریخ شناخته شده، نشیمن دو تیره مردم بوده که تیره ای را «گیل» و دیگری را «دیلم» می نامیدند. گیلان یا تیره گیل در کناره های دریای خزر که اکنون رشت و لاهیجان است زندگی می کردند و با آذربایجان و زنجان نزدیک و همسایه بودند. دیلمان در کوهسار جنوبی ولایت در آنجاها که اکنون رودبار و الموت است جای داشته، بیشتر با قزوین وری همیسایه نزدیک بودند.

 گیلان از گذشته های دور تا چند قرن پیش به دو بخش تقسیم می شد. بخش غربی یعنی سمت راست سفیدرود را «بیه پس» و بخش شرقی یا سمت چپ آن را «بیه پیش» می گفتند.

 نام این ایالت که ساکنانش گاهی آن را گیل، زمانی گیلان و گاهی گیلانات می نامیدند در واقع معرّف سرزمین باتلاقی است که به معنی گِل است.

 زبان مردم گیلان گیلکی بوده است.

 مردم گیلان در دوره های مختلف، مستقل زندگی می کردند. با تمام توانایی و قدرتی که کشورگشایان عرب در آُن زمان داشتند ساکنان کرانه های خزر مخصوصاً گیلان سر به اطاعت آنان فرود نیاوردند.

 از اوایل دوران صفویه تا زمان پادشاهی شاه عباس اول گیلان همچنان دارای حکومتهای مستقل و پادشاهی های کوچک بود.

 این پژوهش دارای هفت فصل است :

 فصل اول : کلیات تحقیق که شامل اهداف، پیشینه تحقیق و روش کار تحقیق می باشد.

 فصل دوم : سیری در تاریخ سیاسی ایران در دوره صفویه می باشد که از اقامت شاه اسماعیل اول در گیلان شروع شده و تا پایان سلطنت شاه عباس سوم ادامه دارد.

 فصل سوم : مروری بر تاریخ سیاسی گیلان بعد از اسلام است که به دو بخش تقسیم شده است. بخش اول گیلان در دوره فرمانروایی آل کیا می باشد و بخش دوم الحاق گیلان به حکومت مرکزی که شامل حوادث (انقلاب گیلان، خروج سلطان حمزه گیلانی و شورش مردم لشت نشاء، شورش مردم رشت بعد از قتل صفی میرزا، قیام مردم شیخاوند، قیام غریب شاه گیلانی، گیلان در اشغال روسها ) می باشد.

 فصل چهارم : «اداره ایالت گیلان در دوره صفویه » است که دربر گیرنده (حدود ایران در دوره صفویه، وجه تسمیه گیلان، حدود گیلان در دوره صفویه، جغرافیای طبیعی گیلان اعم از آب و هوا، راهها، آبها، اداره ایالتهای ایران در دوره صفویه، اداره ایالت گیلان قبل از دوره صفویه، اداره ایالت گیلان در دوره صفویه می باشد.)

 فصل پنجم : «جایگاه فرهنگی گیلان در دوره صفویه» که شامل (نژاد، زبان، مذهب، پوشاک، خوراک، مسکن، اعیاد ملی و مراسم مذهبی، سایر اخلاقیات) می باشد.

 فصل ششم : وضعیت اقتصادی گیلان در دوره صفویه که شامل کشاورزی (زمین، برنج، ابریشم، پنبه، میوه ها و … ) ماهیگیری، دامداری، ضرب سکه، عایداتی که نصیب دربار می شد، می باشد.

 فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات، این پژوهش می باشد.