آموزش صرف و نحو زبان عربی

صرف

تعریف علم صرف، انواع کلمه، مشخصات اصلی اسم، موارد تجزیه اسم۴

تجزیه اسم از نظر عدد، جمع مذکر سالم، جمع مونث سالم، جمع مکسر و وزن‌های آن۵

تجزیه اسم از نظر جنس، علامت‌های اسم مونث۷

انواع مونث، اسم جامد، اسم مشتق و انواع آن، اسم فاعل و اسم مفعول۸

اسم مفعول، نکات مهم درباره اسم فاعل و اسم مفعول، صرف اسم فاعل و اسم مفعول۱۰

اسم زمان و اسم مکان، صفت مشبهه۱۱

اسم مبالغه، نکاتی درباره صفت مشبهه و صفت مبالغه، اسم تفضیل۱۲

وزن‌های اسم آلت، تجزیه اسم از نظر شناسایی، انواع معارف، انواع اسم موصول۱۳

نکاتی درباره اسم موصول، اسم اشاره، معرفه به اضافه۱۵

اسم اشاره دور، نکته‌های طلایی، معرفه به ال، معرفه به اضافه۱۶

نکته‌های طلایی، تجزیه اسم از نظر مبنی و معرب، انواع اسم‌های مبنی۱۸

تعریف معرب، تعریف مبنی، تجزیه اسم از نظر حرف آخر، اسم مصغر (انسانی)، اسم منسوب (انسانی۱۹

اسم منسوب، اسم منصرف و غری منصرف، انواع اسم غیر منصرف۲۰

مواد پذیرش کسره اسم غیر منصرف، متصرف و غیر متصرف، مواد تجزیه فعل، تجزیه فعل از نظر زمان و صیغه…. ۲۱

فرمول کلی للتعریب و للترجمه، شناسه‌های فعل در زبان فارسی و زبان عربی۳۴

صرف فعل ماضی و مضارع و امر با ضمایر بارز مرفوعی۲۵

انواع فعل ماضی، انواع فعل مضارع از نظر اعراب۲۶

نکات کلیدی در ترجمه و للتعریب، عوامل جزم فعل مضارع، ادوات شرط۲۷

اعراب فعل مضارع و علائم اعراب آن، عوامل نصب و جزم فعل مضارع۲۸

تجزیه فعل از نظر تعداد حروف اصلی ، فعل‌های ثلاثی و رباعی۲۹

جدول ابواب ثلاثی مزید  ابواب رباعی مزید (انسانی) کلید‌های طلایی باب‌ها۳۱

افعال مبنی، معرب، فعل‌های مبنی و اعراب سه گانه فعل مضارع………………………………………….. ۳۳

کلید‌هایی درباره نوع بنا، فعل، صرف مضارع موکد ثقیله، خفیفه (انسانی)…………………………………. ۳۳

فعل لازم و متعدی، راه‌های شناسایی فعل لازم از فعل متعدی…………………………………………… ۳۵

فعل معلوم و فعل مجهول، ساخت فعل مجهول، فرمول تبدیل جمله معلوم به مجهول………………………….. ۳۶

کلید‌های طلایی درباره معلوم و مجهول، انواع نائب فاعل، فعل متعدی دو مفعولی …………………………. ۳۷

تجزیه فعل از نظر نوع حروف اصلی، انواع فعل صحیح و فعل معتل………………………………………. ۳۹

کلید‌های طلایی درباره فعل معتل و انواع اعلال، فعل صحیح و انواع آن………………………………….. ۴۰

تغییرات فعل مهموز، صرف فعل مضاعف (انسانی)…………………………………………………….. ۴۱

تغییرات فعل معتل، اعلال فعل مثال………………………………………………………………….. ۴۲

اعلال فعل اجوف، کلید‌های طلایی درباره فعل اجوف و تغییرات آن……………………………………… ۴۴

اعلال فعل ناقص و نکات مهم درباره آن……………………………………………………………… ۴۵

معتلات مزید فعل‌های مثال، اجوف و ناقص (انسانی)………………………………………………….. ۴۶

صرف فعل معتل مزید ناقص در باب‌های ثلاثی مزید، تغییرات فعل لفیف مفروق و مقرون (انسانی)………….. ۴۷

تجزیه حرف، انواع حروف، حروف خاص اسم، حروف خاص فعل، حروف مشترک اسم و فعل……………….. ۴۹

جدول تصریف فعل‌های مثال، اجوف ثلاثی مجرد (۱)………………………………………………….. ۵۱

جدول تعریف فعل ناقص و اجوف ثلاثی مزید (۲)…………………………………………………….. ۵۲

نکاتی درباره حرف، انواع همزه وصل و قطع…………………………………………………………….. ۵۳

حروف شمسی و حروف قمری، حروف عامل و حروف غیر عامل………………………………………… ۵۴

انواع بنا کلمات مبنی، مواد تجزیه حرف، یادآوری مواد جزم فعل…………………………………………..۵۵

موضوع: جزوه طلایی تجزیه و ترکیب (صرف و نحو):

تعریف علم صرف

علمی است که درباره ویژگی‌های فردی کلمه بحث می‌کند. بنابراین موضوع علم صرف، کلمه است. در زبان عربی علم صرف را «تحلیل صرفی» گویند و در زبان فارسی آن را «تجزیه» می‌نامند.

گام نخست در تجزیه یا تحلیل صرفی

انواع کلمه

کلمه در زبان عربی بر سه دسته تقسیم می‌شود:

۱- اسم                              ۲- فعل                     ۳- حرف

مشخصات اصلی اسم:

تجزیه و تحلیل صرفی اسم

در تجزیه اسم باید مواد زیر ذکر نمود:

۱- عدد              ۲- جنس             ۳- جامد و مشتق                   ۴- معرفه و نکره

۵- مبنی و معرب ۶- نوع حرف آخر۷- منصرف و غیر متصرف ۸- متصرف و غیر متصرف

تجزیه اسم ا ز نظر عدد

                                                   ۱– مُفرد: الرَّجُل، الشَّجرَه (اَلرَّجلَیْنِ)، الشجرتانِ

                                                   ۲- مثنّی: الرَّجْلانِ (اَلرَّجْلَیْنِ)، الشَّجرتانِ (الشّجَرَتَیْنِ)

                                          ۱- للممذکر: المعلمون (المُعَلَّمینَ)

                                  الجمع السالم

                                                ۲- للمونث: المُعلمات، الشّجرات

                  جمع غیر السالم «جمع التکّسیر»: اَلرّجالْ، اَلأَعْمال

مفرد: اسمی است که بر یک فرد یا چیز دلالت می‌کند: «اَلْکِبْر، اَلْعُلَی،…)

مثنی (تثنبیه): اسمی است که بر دو فرد یا دو چیز دلالت میکند و علائم مثنی عبارتست از:

                   ۱- الف و نون (… ان) در حالت رفع

علائم مثنی

                   ۲- یاء و نون (… یْنِ) در حالت نصب و جر

 جمع: اسمی است که بر بیش از دو فرد یا دو چیز دلالت می‌کند و بر دو دسته تقسیم می‌شود:

الف) جمع سالم: جمعی است که شکل مفرد آن شکسته نمی‌شود و فقط با افزودن پسوندهای به آخر اسم مفرد حاصل می‌گردد و بر دو دسته تقسیم می‌شود:

نحو

*اعراب ظاهری فرعی (نیابی) به حرکت*

این اعراب در دو مورد بکار می‌رود:

۱) جمع مؤنّث سالم: این جمع مؤنّث سالم در موقعیت اعراب نصب به هیچ وجه حرکت فتحه و تنوین نصب را نمی‌پذیرد و به جای فتحه حرکت کسره و به جای تنوین نصب، تنوین جرّ را می‌پذیرد، بنابراین اعراب نصب ظاهری فرعی بحرکت است ولی رفع و جرّ آن ظاهری اصلی است مانند:

* تذکر مهم:اعراب نصب و جرّ در اسم‌های مثنّی و جمع مذکّر سالم و جمع مؤنّث سالم با یکدیگر مشترک است، برای تشخیص آنها باید به عوامل قبل، آنها را نگاه کرد زیرا اگر پیش از آنها حرف جرّ یا اسم بیاید به ترتیب: «مجرور به حرف جرّ» و «مضاف الیه و مجرور» هستند.

اگر پیش از آنها یک فعل متعدّی یا حروف مشبه بالفعل بیاید اعراب نصب می‌باشد که به آن به ترتیب: «مفعول به و منصوب «و» اسم حرف مشبّهه بالفعل و منصوب» گویند.

۲) اسم غیر منصرف (الاسم الممنوع من الصرف):

اسم معربی است که به هیچ وجه تنوین نمی‌پذیرد و در حالت عادی و معمولی نیز در موقعیت اعراب جرّ حرکت کسره را نمی‌پذیرد و اسم‌های غیر منصرف عبارتند از:

*کلیدهای طلایی:

۱) اسم‌های انبیاء غیر منصرف است ولی استثنائاً این اسامی پیامبران غیر منصرف نیست و می‌تواند تنوین و اعراب جرّ را بپذیرد:

«محمّد (ص)، صالح، شعیب، شیث، هود، لوط، نوح»

 ۲) جمع‌های مکّسر که هم وزن «مفاعل، مفاعیل» باشند اگر تاء مدوره و گرد (…ه) بگیرند، منصرف هستند مانند: تلامِذه: منصرف است.

۳) «أشیاء» با وجود اینکه همزه آخر آن جزء حروف اصی است ولی غیر منصرف است و تنوین نمی‌پذیرد.

۵) اگر اسم غیر منصرف «أَلْ» بپذیرد یا مضاف واقع گردد، می‌تواند در موقعیت اعراب جرّ حرکت کسره را بپذیرد مانند:

* الف) «اَلْ» پذیرفته است: فی المساجدِ مُضَلُّونَ کثیرونَ.

* ب) «مضاف» واقع شود: فی مساجِدِ المدینهِ مکتباتٌ قیّمهٌ.