پایان نامه حسابداری اندازه گیری عملکرد شرکتها

فصل اول : کلیات تحقیق

مقدمه

تعریف موضوع

بیان مسأله

هدف تحقیق

اهمیت و ضرورت تحقیق

دلایل تبیین فرضیه ها

فرضیات تحقیق

قلمرو تحقیق

روش تحقیق

تعریف واژه ها و اصطلاحات

۱ فصل دوم : ادبیات حسابداری موضوع تحقیق

۲-۱) مقدمه

۲-۲) مبانی تئوریکی تحقیق

۲-۲-۱) ارزیابی عملکرد

۲-۲-۲) محتوی اطلاعاتی سود

۲-۲-۳) محتوی اطلاعاتی صورت جریانات نقدی

۲-۲-۴) ارتباط وجه نقد حاصل از عملیات و اقلام تعهدی با بازده سهام

۲-۲-۵) رابطه میان سود و اندازه گیری های مختلف جریانهای نقدی

۲-۲-۶) ماهیت و مقدار اطلاعات موجود در جریانهای نقدی و اتهام تعهدی

۲-۲-۷) محتوای افزاینده اطلاعاتی سود، سرمایه در گردش حاصل ازعملیات و جریانهای نقدی

۲-۲-۸) محتوای اطلاعاتی سود حسابداری، جریانهای وجوه وجریانهای نقدی در انگلستان

۲-۲-۹) رابطه بین سود حسابداری و اندازه گیری جریانهای نقدی در ایران

۲-۲-۱۰) محتوی اطلاعاتی جریانهای نقدی و تعهدی

۲-۲-۱۱) محتوای اطلاعاتی سود جامع

۲-۲-۱۲) ارتباط بین وجه نقد حاصل از عملیات با بازده سهام

۲-۲-۱۳) ارتباط بین سود عملیاتی با بازده سهام

۲-۳) مفاهیم سود و روشهای اندازه گیری آن

          ۲-۳-۱) مفاهیم سود در سطح ساختاری

          ۲-۳-۲) مفاهیم سود در سطح معانی

          ۲-۳-۳) مفاهیم سود در سطح عمل

۲-۴) اجزای تشکیل دهنده سود

۲-۵) سود جامع چیست ؟

          ۲-۵-۱) ارتباط بین سود جامع و سود

۲-۵-۲) مقایسه دیدگاههای دو مکتب عملکرد عملیات جاری و شمول کلی در خصوص گزارش سود

۲-۵-۳) ضرورت داشتن گزارش سود جامع

۲-۵-۴) چگونگی شکل گرفتن سود جامع

۲-۵-۵) چرا اکنون باید پروژه سود جامع را پیگیری کرد؟

۲-۵-۶) چه سئوالاتی باید در پروژه سود جامع مطرح گردد؟

۲-۵-۷) سود جامع شامل چه اقلامی است؟

۲-۵-۸) سود جامع در کجای صورتهای مالی باید گزارش شود؟

۲-۵-۹) اجزاء سود جامع چگونه نمایش داده می‌شوند؟

          ۲-۶) اهمیت صورت جریان وجه نقد

                   ۲-۶-۱) محاسبه جریانهای نقدی فعالیتهای عملیاتی

                   ۲-۶-۲) گزارش جریانهای نقدی بر مبنای خالص

                   ۲-۶-۳) اهمیت و ضرورت افشای وجه نقد حاصل از عملیات از دیدگاه اندیشمندان

                   ۲-۶-۴) ارتباط بین اهداف گزارشگری ملی و جریانهای نقدی

          ۲-۷) مفهوم صنعت (عامل صنعت)

                   ۲-۷-۱) طبقه بندی صنایع

                   ۲-۷-۲) ویژگی های منحصر به فرد صنعت

                   ۲-۷-۳) صنعت و مزایای نسبی

                   ۲-۷-۴) ویژگیهای رشد صنعت

                   ۲-۷-۵) میزان وابستگی صنعت به سرمایه و کار

                   ۲-۶-۷) درجه اهمیت صنعت

                   ۲-۷-۷) درجه وابستگی صنعت به خارج

                   ۲-۷-۸) صنعت از دیدگاه اقتصاد خرد

                   ۲-۷-۹) خصوصیات صنعت از دیدگاه حسابداران

          ۲-۸) مفاهیم بازده و روشهای محاسبه آن

          ۲-۹) دیدگاههای تأثیر سود بر بازده سهام

          ۲-۱۰) سوابق تحقیقات انجام شده

-۱) مقدمه

همانطور که می‌دانیم حسابداری یک سیستم پردازش اطلاعات است که به منظور شناسایی، اندازه گیری و طبقه بندی رویدادهای مالی مؤثر برسازمانها و واحدهای تجاری متغیر است و تغییر در ساختار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی محیط باعث تغییر در نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان از اطلاعات مالی می‌شود. حسابداری نیز در واکنش به این تغییرات جهت نیازهای مختلف استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری ناگزیر از تغییر می‌باشد. نظر به اینکه یکی از محورهای عمده مدیریت عملکرد، ارزیابی عملکرد است. بنابراین آشنایی با معیارهای مهم ارزیابی عملکرد و شاخصهای آن برای مدیران، مجریان، کارشناسان سازمانها و صنایع و دانش پژوهان مفید بوده و با استفاده از آنها می‌توانند به سنجش و ارزیابی وضعیت موجود طرحهای استراتژیکی سازمان و بررسی عملکرد اجزاء کاری آن پرداخته و برای ارتقاء و بهبود اثربخشی و کارآیی آنها اقدام کند. (دیوس بلیک ۱۹۹۸)

در حال حاضر ارزیابی عملکرد بسیاری از شرکتها و سازمانها براساس شاخصهای مالی است. اما مدیران و سهامداران آنها باید به این امر مهم توجه داشته باشند که ممکن است یک شرکت به دلیل وجود شرایط انحصاری یا ارتباطات غیر رسمی سودآور باشد. اما از لحاظ سطوح مختلف بهره‌وری وضعیت مناسبی نداشته باشد. لذا ایجاب می‌نماید که در کنار شاخصهای مالی، شاخصهایی را مدنظر قرار دهند که از طریق آن امکان بررسی ونتیجه گیری از روش و کارآیی تولید کالا و خدمات از نقطه نظر بهره‌وری عوامل تولید، کیفیت، ارزش افزوده ( برای تعیین وضعیت شرکت در بازاری که فعالیت می‌کند) زمان حاصل کار، رضایت مشتریان وجود داشته باشد.(جیمز هانت ۱۹۹۱).

۱-۲)تعریف موضوع

اندازه گیری عملکرد شرکتها پایه بسیاری از تصمیم گیریهای داخل و خارج سازمان می‌باشد. ولی به علت وجود روشهای مختلف اندازه گیری که با توجه به نظامهای مختلف وجود دارند، نتیجه این اندازه گیری ها کاملاً‌با هم متفاوت می‌باشند و نتایج بدست آمده اگر مبنای تصمیم گیری چه در داخل، چه درخارج از سازمان قرار گیرد منجر به تصمیماتی متفاوت خواهد گردید. (هوارد ۱۹۹۴) ارزیابی عملکرد مالی شرکتها با استفاده از رویکردهای متفاوت و داده های زیر انجام می‌شود :

۱)‌داده های حسابداری

۲)داده های حاصل از روشهای مدیریت مالی

۳)داده های اقتصادی

۴)داده های تلفیقی

این تحقیق رویکرد داده های حسابداری یا به عبارت دیگر شاخصهای عملکرد حسابداری را مدنظر قرار داده و وجود همبستگی این شاخصها را با بازده سهام عادی بررسی می‌کند و سپس پیوستگی (ارتباط) محتوای اطلاعاتی آن،‌ارزیابی می‌شود در توانایی ارتباط با سود جامع، سود خالص، سود عملیاتی و جریانهای نقدی حاصل از عملیات جهت سنجش معیاری برای عملکرد منعکس در بازده سهام، یا به عبارت دیگر کدامیک از این شاخصها توانایی سود را برای خلاصه عملکرد شرکت بهبود می‌بخشد. و احیاناً‌سازمان بورس اوراق بهادار تهران نیز همچنان با استفاده و اتکاء به اطلاعات حسابداری نسبت به ارزیابی قیمت سهام و توجیه تغییرات قیمت اقدام نمانید و در غیر این صورت شرکتها مکلف باشند اطلاعات اضافی غیر از اطلاعات حسابداری در اختیار استفاده کنندگان جهت تصمیم گیری قرار دهند.

۱-۳) بیان مسأله

مؤسسات اقتصادی بزرگ بخش عظیمی از فعالیت های اقتصادی جامعه را به عهده دارند. این مؤسسات در اداره امور خود از امکانات مالی وانسانی بسیار گسترده ای استفاده می‌کنند که ناگزیر آنها را با دولت، بانکها، فروشندگان مواد اولیه، سرمایه گذاران ، مشتریان سایرگروهها در تماس مستقیم قرار می‌دهد. این امر موجب تشدید تمایل گروههای مزبور به دریافت اطلاعاتی در مورد وضعیت و عملکرد موجود و آینده این واحدها می‌گردد. در اکثر کشورهای جهان، به منظور ارائه گزارشهای مالی، استانداردهای حسابداری تدوین و به مورد اجرا گذاشته شده است. لذا شرکتها موظف می‌باشند با رعایت چهارچوب ضوابط تعیین شده حداقل اطلاعات مالی را تنظیم و به استفاده کنندگان تسلیم نمایند. از آنجایی که سهامداران بیش از گروههای دیگر استفاده کننده به اطلاعات مدون به منظور سرمایه گذاری نیازمند می‌باشند و از طرفی به علت اینکه تصمیم گیری برای سرمایه گذاری تابع عوامل زیادی است. که یکی از مهمترین آنها ارزیابی شرکت از نظر سودآوری است. در همین راستا بررسی سود آوری شرکت از اهمیت شایانی برخوردار است. در ایران با لازم اجرا شدن استانداردهای حسابداری از ابتدای سال ۱۳۷۸، واحدهای تجاری ملزم به تهیه صورتهای عملکرد مالی از جمله صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع و همچنین صورت جریانات نقدی شده اند. در استاندارد حسابداری شماره ۶ ایران تحت عنوان « گزارش عملکرد مالی» سود جامع را به عنوان تغییر درحقوق صاحبان سرمایه ناشی از معاملات و سایر رویدادها و شرایطی می‌داند که منجر به تغییر در حقوق صاحبان سرمایه گردد البته به غیر از تغییرات ناشی از سرمایه گذاری و توزیع منافع به آنها. به نظر می‌آید که گزارش سود جامع خلاصه‌ای از تغییرات در حقوق مالکان به خاطر عملکردشان می‌باشد به همین دلیل این صورت به طور جداگانه طبق استاندارد ایران الزامی گردیده است . از طرف دیگر استاندارد حسابداری شماره ۲ ایران،‌تحت عنوان «صورت جریان وجوه نقد» تهیه صورت جریانهای نقدی را برای شرکتها الزامی نموده است. با توجه به اینکه جریانات نقدی در بلند مدت با سود برابر خواهد بود لذا می‌تواند بعنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد تلقی گردد. از طرفی سالهاست که اقتصاد دانان، دانشمندان علم مدیریت و سایر علوم به دنبال تشریح مبنای نظری شرکت و موضوعات مربوط به آن می‌باشند. یکی از موضوعات بسیار اساسی نحوه اندازه گیری عملکرد شرکتهاست. (الدریچ هوارد ۱۹۹۴)

امروزه یکی از بغرنج ترین مسایل شرکتها نحوه اندازه گیری عملکرد مالی آنها می‌باشد. اینکه شرکتها تا چه اندازه در بالا بردن منافع سهامداران کوشیده اند، بانکها و مؤسسات اعتباری در اعطای تسهیلات به شرکتها چه شاخص هایی را درنظر می‌گیرند و مالکان در پرداخت پاداش به مدیران چه ابعادی در نظر دارند( چین و دودی ۱۹۹۷).

اندازه گیری عملکرد شرکتها بخش عمده ای از مباحث حسابداری و مدیریت را به خود اختصاص داده و بیشتر محققان امور مالی به دنبال جواب این سئوال هستند که به راستی کدامیک از معیارهای ارزیابی عملکرد شرکتها از اعنبار بیشتری برخوردار است؟ (جعفری باکیدور ۱۹۹۷).

اگرچه، اطلاعات حسابداری شاخص و معیار مناسبی جهت بسیاری از تصمیم گیریهاست، ولی هم زمان دارای محدودیت ذاتی از قبیل ارائه کمی اطلاعات، استفاده از قضاوت ها و اعمال نظرهای شخصی، نیاز به برآورد و قبول اصل بهای تمام شده (تاریخی) می‌باشد که استفاده از آن بصورت مطلق فرآیند ارزیابی عملکرد مالی شرکتها را مواجه با محدودیت های اساسی می‌نماید. (پیترکین ۱۹۹۳). لذا در این تحقیق در پی این هستیم تا از طریق جمع آوری شواهد عینی به این سئوال پاسخ دهیم که پیش‌بینی سود و قیمت سهام از طریق کدامیک از ۴ متغیر فوق (سود جامع، سود خالص، سود عملیاتی و جریان نقدی عملیاتی) دقیق و یا اینکه دارای خطای پیش بینی کمتری است. به عبارت ساده تر کدامیک از این معیارها می‌توانند در ارائه تصویر مطلوب تر عملکرد شرکت برای استفاده کننده مفید باشند. اگر بپذیریم که ارایه خلاصه اطلاعات عملکردی می‌توانند برای استفاده کنندگان مفید باشد به نظر می‌آید که سود و زیان جامع اطلاعات مفیدی را برای استفاده کنندگان ارایه نماید. از آنجایی که، قیمت سهام به عنوان شاخصی از جریان نقدی و دور نمای ارزش ذاتی شرکت می‌توانند مبنای برای ارزیابی عملکرد حال و آتی شرکت باشد. این شاخص و تغییرات در آن که بازده نامیده می‌شود می‌توانند به ما در ارزیابی چگونگی عملکرد کمک نمایند. به همین دلیل بررسی رابطه بین تغییرات بازده و شاخصهای عملکرد حسابداری می‌تواند برای استفاده کننده مفید باشد وسئوال محقق هم این است که کدامیک از شاخصها معیار مناسب تری از عملکرد را برای استفاده کنندگان ارایه می‌دهند ؟

۱-۴) هدف تحقیق

شناسایی، محاسبه و گزارش سود تجاری و اجزاء آن یکی از مهمترین وظایف حسابداران شناخته می‌شود. استفاده کنندگان از صورتهای مالی که با توجه به ارتباطشان با شرکت تصمیم گیری می‌نمایند، غالباً‌به صورتهای مالی به عنوان جلوه موفقیت شرکت در استفاده از منابعش اهمیت می‌دهند. آیا فعالیتها سودآور بوده اند؟ روند سودآوری چه بوده است؟ نتیجه احتمالی برای سال آینده کدام است؟ این سئوالات اساسی و سایر سئوالات دیگر در این خصوص به سئوال اساسی، سود چیست؟ ارتباط دارد. برای اکثر استفاده کنندگان از صورتهای مالی تنها یک رقم، رقم آخر صورتحساب سود و زیان (سود خالص) مدنظر است. آنها در تحلیل سایر اطلاعات مشکل دارند و برای سایرین (تحلیل گران مالی) اطلاعات درباره سایر اجزاء صورت حساب سود و زیان مهم هستند و می‌توانند برای پیش بینی سودهای آتی و جریانات نقدی مورد استفاده قرار دهند. این اطلاعات نه تنها برای استفاده کننده خاصی اهمیت دارد بلکه برای اقتصاددانان نیز حائز اهمیت است. استفاده از روشهای مختلف اندازه‌گیری و گزارشگری سود در یک واحد تجاری ممکن است برای هدفهای مختلفی مفید باشد. لیکن استفاده کنندگان خارجی یک مفهوم واحد از سود خالص را بیشتر می‌پذیرند. هر چند تجزیه و تحلیل دقیق مفاهیم و اهداف گوناگون گزارشگری سود خالص، به صراحت نشان می‌دهد که یک مفهوم واحد به فرض آنکه بتواند یک منظور خاص را به خوبی بیان کند،‌برای تمامی منظورها کافی نیست. این مطالعه سعی دارد میزان توانایی چهار نوع سود تعریف شده (سود عملیاتی، سود خالص، سودجامع و جریان نقدی عملیاتی به عنوان سود نقدی) را در توضیح بازده سهام جستجو نماید. در حقیقت مهمترین هدف این مطالعه، تحقیق درباره این ادعاست که آیا سود جامع، عملکردهای شرکت را که در بازده سهام منعکس می‌شود را بهتر نشان می‌دهد یا خیر؟ در کل، کمک به سرمایه‌گذاران (بالقوه و بالفعل)، اعتبار دهندگان، در تعیین شاخصی برای ارزیابی عملکرد شرکتها با توجه به نوع صنعت که نتیجتاً در صورت وجود همبستگی معنی دار، دیدگاههای حسابداری، مطلوب و در صورت عدم معنی‌دار بودن ضریب همبستگی،  صرف ارائه اطلاعات حسابداری جهت ارزیابی عملکرد شرکتها کافی نمی‌باشد.